NSB-burgemeester Berghem stapte station eerder uit en ontsnapte zo aan kogels

Op 10 augustus 1944 werd de Osse NSB-burgemeester Hermanus Apeldoorn door leden van de Bossche verzetsgroep Margriet in Ravenstein vermoord. Het plan voor de liquidatie was gesmeed door de regionale verzetsgroep rond Ben Arts, de dan ondergedoken gemeenteontvanger van Herpen. Hij en de Osse ambtenaar Frits Lancée instrueren de Bosschenaren Willy Andriesen, Wim Voets en Henk Boevenbrink die voor de aanslag naar Ravenstein zijn gekomen.

Iedereen weet na afloop een veilig heenkomen te zoeken. Ben Arts die op een te elfder ure geleende fiets niet uit de voeten kan, verschuilt zich bij de familie Voet in Dennenburg, een veilig onderduikadres. Als de nabijgelegen Wehrmacht, die de spoorbrug bewaakt, Ravenstein hermetisch afsluit, zijn de aanslagplegers al verdwenen.

Huisarts dokter Sluijters doet de lijkschouwing en stelt om half zes het overlijden van de 35-jarige Apeldoorn vast. De inmiddels gearriveerde Sicherheitsdienst (SD) is van plan vijftien inwoners, waaronder de burgemeester, als gijzelaar op te pakken. Dat aantal wordt teruggebracht tot vijf maar de ook aanwezige locoburgemeester Piet van Rossum weigert vijf namen te noemen. De SD arresteert nu op eigen gezag pastoor Van Heijst, boekhouder Piet Verheggen, caféhouder Jan Smits en een inwoner van Haren. 

Later op de avond gaan ze naar het huis van Meulemans waar ze verzetsman Piet Meulemans hopen te vinden. In de hal treffen ze diens broer Jo aan die vervolgens om half elf 'zonder meer door de moffen wordt neergeschoten’. Hij overleeft het niet. De gijzelaars worden na enkele weken vrijgelaten nadat Willy Andriessen en enkele andere leden van de Bossche KP Margriet op 19 augustus in Kamp Vught zijn geëxecuteerd. De Duitsers verspreiden een tweetalige ‘Bekanntmachung’ waarin wordt gemeld dat de moordaanslag is gewroken en de ‘terroristen’ standrechtelijk zijn doodgeschoten.

Eerdere pogingen om de NSB-burgemeesters van Oss en Berghem (Th. Wagemans) te liquideren mislukten of konden niet doorgaan. Volgens een eerste plan zou Apeldoorn te grazen genomen worden in de bossen bij Nistelrode als hij met motor met zijspan passeerde op weg naar zijn NSB-collega burgemeester A. Pulles van Eindhoven. Dat deed hij regelmatig. Dit plan sneuvelde omdat ze niet goed wisten wat er dan met motoragent Verbon moest gebeuren. 'Direct fout' was die immers niet.

Dan eerst maar een aanslag op Wagemans van Berghem. Het idee om bij hem aan te bellen, hem mee naar buiten te lokken om hem vervolgens met een in Leende verkregen geweer 'vanaf behoorlijke afstand neer te leggen', bleek te riskant. Beter zouden ze hem opwachten bij het station van Berghem als hij met de trein terugkwam van een gebruikelijke NSB-kringvergadering in Den Bosch. Iemand zou hem dan op de fiets volgen en hem 'voor zijn huis neerknallen'. 

Iedereen stond op de bewuste dag klaar, maar het plan mislukte omdat Wagemans niet in Berghem uitstapte maar in Oss en van daaruit op de fiets naar huis reed. Het zat het goedwillende verzet niet mee, maar van die Apeldoorn waren ze, met hulp uit Den Bosch, verlost.